Lễ Hội Đền Thượng Phong – Hồn Thiêng Lịch Sử, Nét Đẹp Văn Hóa Tâm Linh Miền Trung Du

Giới Thiệu Về Lễ Hội Đền Thượng Phong

Lễ hội Đền Thượng Phong là một trong những lễ hội truyền thống tiêu biểu của vùng trung du Bắc Bộ, được tổ chức tại Đền Thượng Phong – xã Phong Vân, huyện Ba Vì, TP. Hà Nội. Đây là nơi linh thiêng thờ Đức Thánh Tản Viên (Sơn Tinh) – một trong “Tứ Bất Tử” trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, vị thần cai quản núi Ba Vì và là biểu tượng bất khuất của tinh thần Việt cổ trong huyền thoại Sơn Tinh – Thủy Tinh.

Lễ hội Đền Thượng Phong không chỉ là dịp để người dân địa phương và du khách thập phương bày tỏ lòng thành kính với các bậc thánh thần đã có công hộ quốc an dân, mà còn là sự kiện văn hóa – tâm linh giàu bản sắc, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân tộc.

Lịch Sử Và Nguồn Gốc Đền Thượng Phong

Đền Thượng Phong được xây dựng từ thời Lý – Trần, tọa lạc trên vùng đất địa linh ven dãy núi Ba Vì. Tương truyền nơi đây là chốn hạ sơn – hóa thân của Đức Thánh Tản Viên sau khi đánh bại Thủy Tinh, giữ gìn bờ cõi cho muôn dân.

Theo lịch sử địa phương, Đền từng là trung tâm tín ngưỡng quan trọng của cả vùng, nơi nhân dân các vùng Yên Lạc, Sơn Tây, Phúc Thọ, Lương Sơn đến chiêm bái, cầu mưa thuận gió hòa. Trải qua nhiều thăng trầm, đền được trùng tu, khôi phục và là nơi tổ chức lễ hội vào đầu xuân hàng năm.

Thời Gian Tổ Chức Lễ Hội Đền Thượng Phong

Chính hội diễn ra vào ngày 13 tháng Giêng âm lịch hằng năm.

Phần hội thường kéo dài trong 3–5 ngày, từ ngày 11 đến ngày 15 tháng Giêng.

Ý Nghĩa Của Lễ Hội Đền Thượng Phong

1. Tôn Vinh Đức Thánh Tản Viên – Biểu Tượng Sức Mạnh Tự Nhiên

Sơn Tinh – Thánh Tản Viên là vị thần đại diện cho núi non, khí thiêng trời đất, biểu tượng cho trí tuệ, sức mạnh và tinh thần bất khuất của người Việt cổ.

Lễ hội nhằm tri ân thần linh đã bảo vệ cuộc sống nông nghiệp trước thiên tai, lũ lụt.

2. Cầu Cho Mưa Thuận Gió Hòa, Quốc Thái Dân An

Lễ hội được tổ chức với mong muốn cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, dịch bệnh tiêu tan, gia đình an khang, làng nước yên vui.

3. Gìn Giữ Di Sản Văn Hóa Tâm Linh

Là dịp để bảo tồn tín ngưỡng thờ Thánh Tản Viên – một phần của di sản Tứ Bất Tử trong văn hóa Việt.

Đồng thời là nơi thể hiện bản sắc địa phương, sự cố kết cộng đồng, truyền dạy phong tục tốt đẹp cho thế hệ trẻ.

Các Nghi Thức Chính Trong Lễ Hội Đền Thượng Phong

1. Lễ Mộc Dục (Tắm Tượng Thánh)

Diễn ra vào rạng sáng ngày 11 tháng Giêng.

Tượng Thánh Tản Viên được tắm bằng nước thơm, lau sạch, thay áo thụng mới, thể hiện sự thanh tịnh, thiêng liêng trước khi rước lễ.

2. Lễ Rước Kiệu Thánh

Tổ chức trọng thể ngày 12 tháng Giêng.

Đoàn rước kiệu đi từ ngôi đền chính ra miếu phụ, qua các thôn xóm, với cờ hội, chiêng trống, đội tế lễ, đoàn múa rồng lân, nghệ nhân.

3. Lễ Tế Thánh – Dâng Hương

Diễn ra tại Đại Điện đền chính ngày 13 tháng Giêng.

Các cụ cao niên, Ban tổ chức tế lễ với lễ phục truyền thống tiến hành nghi thức dâng hương, tế văn, tế võ, cầu an lành cho dân làng.

4. Lễ Rước Lộc – Phát Lộc Cho Nhân Dân

Sau phần tế lễ, Ban tổ chức phát lộc thánh (lá lộc, muối, gạo, rượu...) cho người dân, cầu mong năm mới đủ đầy, may mắn.

Các Hoạt Động Văn Hóa Trong Lễ Hội

Hát thờ Tản Viên (hát văn, hát chầu)

Thi nấu cơm, thi bày mâm lễ, thi làm bánh cổ truyền

Trò chơi dân gian: ném còn, kéo co, chọi gà, đập niêu, bịt mắt bắt dê

Biểu diễn nghệ thuật: chèo, tuồng, múa lân – sư – rồng, múa cờ

Hội trại văn hóa – triển lãm làng nghề truyền thống, ẩm thực địa phương

Lễ Vật Dâng Cúng Tại Lễ Hội Đền Thượng Phong

Hương, đèn, hoa tươi

Mâm ngũ quả (dừa, chuối, mãng cầu, đu đủ, xoài, lựu…)

Trầu cau, rượu nếp, nước tinh khiết

Xôi gấc, chè, bánh chưng, bánh dày

Gà luộc, thịt lợn, canh miến, món xào

Bánh kẹo, oản, giấy tiền, lễ mã Tản Viên

Bánh tro, bánh gai, bánh ngải (theo phong tục địa phương)

Văn Khấn Cúng Đức Thánh Tản Viên (Tham Khảo)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy:
– Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn Thần
– Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh Đại Vương

Hôm nay là ngày… tháng… năm…,
Chúng con là: …, đại diện cho nhân dân thôn/làng…, thành tâm kính lễ.

Dâng hương hoa lễ vật, tỏ lòng biết ơn sâu sắc với đức Thánh đã bảo hộ nhân dân.
Cầu xin Đức Thánh chứng giám lòng thành, ban phúc ban lộc cho:
– Quốc thái dân an
– Gia đạo bình an
– Mưa thuận gió hòa
– Mùa màng tươi tốt
– Con cháu hiếu thuận, học hành đỗ đạt

Chúng con cúi đầu bái lạy, xin Đức Thánh linh ứng chứng giám phù trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Vì Sao Nên Tham Dự Lễ Hội Đền Thượng Phong?

Cảm nhận không khí lễ hội đậm đà truyền thống dân tộc.

Trải nghiệm nghi lễ tâm linh cổ xưa – đúng phong tục gốc Việt.

Tìm hiểu truyền thuyết Sơn Tinh – Tản Viên – Tứ Bất Tử của người Việt.

Khám phá vùng đất thiêng Ba Vì – nơi hội tụ linh khí trời đất.

Tham gia hoạt động văn hóa, trò chơi dân gian và giao lưu cộng đồng.