Lễ Hội Nghinh Ông – Di Sản Văn Hóa Tâm Linh Của Ngư Dân Miền Biển Việt Nam

Giới Thiệu Về Lễ Hội Nghinh Ông

Lễ hội Nghinh Ông là một trong những lễ hội tâm linh truyền thống lớn và tiêu biểu của cư dân ven biển Việt Nam, đặc biệt phổ biến ở các tỉnh miền Trung và miền Nam như: Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Thuận, Bến Tre, Cần Giờ (TP.HCM), Kiên Giang, Cà Mau…

Đây là lễ hội thờ cúng Cá Ông (còn gọi là Nam Hải Đại Tướng Quân) – một loài cá voi, cá nhà táng lớn, được ngư dân tôn kính như vị thần bảo vệ trên biển. Với niềm tin sâu sắc rằng Cá Ông luôn xuất hiện cứu giúp ghe thuyền khi gặp sóng to gió lớn, người dân tổ chức Lễ Nghinh Ông để bày tỏ lòng biết ơn, cầu nguyện cho biển lặng trời yên, mùa cá bội thu.

Nguồn Gốc Và Tín Ngưỡng Thờ Cá Ông

1. Truyền Thuyết Dân Gian

Theo dân gian, Cá Ông là hóa thân của thần biển. Từ lâu, mỗi khi có bão giông, lật thuyền, nhiều ngư dân kể rằng thấy Cá Ông nổi lên nâng đỡ, dẫn đường về bờ. Khi cá voi lụy (chết) dạt vào bờ, người dân tổ chức lễ an táng như người, xây lăng thờ linh thiêng, gọi là Lăng Ông Nam Hải.

2. Tín Ngưỡng Bản Địa Gắn Với Sinh Kế Biển

Cá Ông được coi là vị Thần Nam Hải, có sức mạnh và linh ứng

Lễ hội là dịp để cộng đồng ngư dân cầu ngư, cầu mưa thuận gió hòa, ghe thuyền bình an

Đây cũng là cách gắn kết cộng đồng ngư dân, củng cố tinh thần đoàn kết và biết ơn thiên nhiên

Thời Gian Tổ Chức Lễ Hội Nghinh Ông

Tùy địa phương mà lễ hội được tổ chức vào thời điểm khác nhau, nhưng phần lớn diễn ra trong mùa khô, đầu năm âm lịch, trước mùa đánh bắt mới:

Vũng Tàu: từ ngày 16 đến 18 tháng 8 âm lịch

Cần Giờ (TP.HCM): tổ chức vào tháng 8 âm lịch, được công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia

Bình Thuận, Bến Tre, Kiên Giang…: thường từ tháng 2 đến tháng 4 âm lịch

Lễ hội có thể kéo dài từ 2 đến 3 ngày, thu hút hàng ngàn ngư dân và du khách tham gia.

Địa Điểm Tổ Chức Lễ Hội

Lăng Ông Nam Hải tại các làng biển

Cửa biển, bến cá, đình làng ven biển

Các địa điểm linh thiêng nơi Cá Ông từng dạt vào (tục gọi là “Ông lụy”)

Các Nghi Thức Chính Trong Lễ Hội Nghinh Ông

1. Lễ Nghinh Thần – Nghinh Ông

Là nghi thức trung tâm: rước linh vị Cá Ông từ lăng ra biển hoặc từ biển vào lăng

Đoàn rước gồm:

Thuyền trang trí cờ, hoa, long đình, lọng

Các ngư dân trong trang phục truyền thống

Trống, chiêng, cờ ngũ sắc, đội múa lân – sư – rồng

Nghi lễ diễn ra trên biển trong không khí trang nghiêm, thiêng liêng

2. Lễ Tế Tiền Hiền – Chính Tế

Được tổ chức tại Lăng Ông hoặc đình làng

Có ban tế lễ gồm bô lão, ngư dân cao tuổi đại diện làng

Dâng cỗ mặn (heo quay, gà luộc, xôi, chè…) và đọc văn tế

Cầu mong cho:

Quốc thái dân an

Biển lặng, sóng yên

Ngư dân được mùa, an toàn đánh bắt

3. Lễ Hồi Lăng – Tạ Thần

Sau khi các nghi lễ hoàn tất, tổ chức lễ hồi linh vị về lại Lăng Ông

Tạ ơn thần linh và kết thúc phần lễ

Phần Hội – Văn Hóa Biển Cả Sôi Nổi

Sau phần lễ trang nghiêm là phần hội đa dạng, rộn ràng:

Đua thuyền truyền thống, tái hiện cảnh vượt biển

Múa lân, múa rồng, ca hát dân gian

Thi làm mắm, nướng cá, gói bánh tét, bánh ít lá gai

Trình diễn hò bá trạo (hò chèo thuyền)

Trò chơi dân gian: kéo co, bịt mắt bắt vịt, đập niêu

Hội chợ hải sản, gian hàng đặc sản địa phương

Giá Trị Văn Hóa – Tâm Linh Của Lễ Hội Nghinh Ông

1. Tri Ân Thiên Nhiên – Gìn Giữ Tín Ngưỡng Ngư Dân

Tôn vinh cá voi – biểu tượng thần linh trên biển

Là sự kết nối giữa con người – biển cả – thần linh, phản ánh đức tin thiêng liêng

2. Cố Kết Cộng Đồng Ngư Dân

Củng cố tình làng nghĩa xóm

Truyền dạy văn hóa dân gian, nghề cá và nghi lễ cho thế hệ trẻ

3. Gìn Giữ Di Sản Văn Hóa Phi Vật Thể

Được công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia (tại Cần Giờ, Bà Rịa – Vũng Tàu)

Bảo tồn hò bá trạo, múa bóng, nghi thức tế lễ cổ truyền

4. Phát Triển Du Lịch Văn Hóa Biển

Thu hút du khách trong và ngoài nước

Là sản phẩm du lịch tâm linh đặc sắc của các tỉnh ven biển miền Trung – Nam Bộ

Lưu Ý Khi Tham Gia Lễ Hội Nghinh Ông

Trang phục lịch sự, hòa đồng, không gây ồn ào nơi tế lễ

Không chen lấn khi xem rước thuyền, múa lân, dâng hương

Tôn trọng nghi thức văn hóa truyền thống địa phương

Giữ gìn vệ sinh môi trường biển, không xả rác