Lễ Hội Vua Bà – Di Sản Văn Hóa Tâm Linh Gắn Với Tín Ngưỡng Thờ Nữ Thần Ở Việt Nam

Giới Thiệu Chung Về Lễ Hội Vua Bà

Lễ hội Vua Bà là một trong những lễ hội dân gian tiêu biểu tại vùng đồng bằng Bắc Bộ, đặc biệt tại làng Hiệp Hòa, xã Hiệp Cường, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên. Đây là lễ hội nhằm tôn vinh và tưởng niệm công lao của Vua Bà – một nữ anh hùng có công giúp dân trừ giặc, mở đất và giữ gìn bình an cho cộng đồng.

Lễ hội không chỉ mang tính tín ngưỡng thờ Nữ thần (Mẫu) trong văn hóa dân gian Việt Nam, mà còn là nơi kết nối cộng đồng, gìn giữ di sản văn hóa, tôn vinh vai trò của người phụ nữ trong lịch sử dân tộc.

Nguồn Gốc Lễ Hội Vua Bà

Theo truyền thuyết lưu truyền tại địa phương, Vua Bà là người có công đánh giặc cứu dân vào thời xa xưa, sau khi hóa, bà thường hiển linh phù hộ cho dân làng tránh thiên tai, dịch bệnh. Người dân lập đền thờ, tôn bà làm Thượng Đẳng Thần, và tổ chức lễ hội hàng năm để tưởng niệm công đức của bà.

Tên gọi “Vua Bà” mang tính tôn vinh cao nhất trong cộng đồng thờ Mẫu, phản ánh một hình tượng nữ thần – mẹ thiêng – nữ anh hùng, tương đồng với tín ngưỡng thờ Tam phủ – Tứ phủ trong văn hóa Việt.

Thời Gian Và Địa Điểm Diễn Ra Lễ Hội

Thời gian: Tổ chức chính hội vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch hằng năm, kéo dài trong 3 ngày (từ mùng 10 đến 12 âm lịch)

Địa điểm: Đền Vua Bà – làng Hiệp Hòa, xã Hiệp Cường, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên

Ngoài ra, một số địa phương khác như Thanh Hóa, Hà Nội, Bắc Ninh cũng có đền thờ Vua Bà và tổ chức lễ riêng biệt

Các Nghi Thức Chính Trong Lễ Hội Vua Bà

1. Lễ Mộc Dục (Tắm Tượng)

Thực hiện vào đêm trước ngày khai hội

Tượng Vua Bà được lau rửa bằng nước thơm (nước hoa bưởi, sen, trầm)

Nghi lễ thể hiện sự thanh tịnh, chuẩn bị cung kính trước khi nghinh thần

2. Lễ Khai Hội Và Dâng Hương

Tổ chức vào sáng ngày 12 tháng Giêng

Làng rước lễ vật từ nhà trưởng làng đến đền thờ

Dâng lễ: hương, hoa, ngũ quả, bánh chưng, bánh giầy, chè kho, gà luộc, rượu nếp

Người dân thắp hương cầu bình an, tài lộc, gia đạo thuận hòa

3. Lễ Tế Chính

Do các bô lão và Ban tế lễ của làng đảm nhiệm

Diễn ra trang nghiêm với đọc văn tế, khấn nguyện, múa dâng hương

Cầu cho quốc thái dân an, mùa màng bội thu, dân làng thịnh vượng

4. Lễ Rước Kiệu

Rước kiệu bài vị Vua Bà quanh làng hoặc ra đến bến nước (tùy tục)

Có đoàn rước gồm: cờ lọng, phường trống, múa rồng lân, đội tế nữ quan

Người dân đứng hai bên đường lễ bái, cầu may

Phần Hội – Gắn Bó Văn Hóa Dân Gian Và Sinh Hoạt Cộng Đồng

Sau phần lễ trang trọng là phần hội sôi nổi, thu hút đông đảo người dân và du khách:

Hội thi nấu bánh chưng, giã bánh giầy, gói bánh ngải

Thi hát văn, hát đối, hát ru, diễn xướng thờ Mẫu

Múa rồng, múa lân, múa mâm vàng, múa bóng dâng mẫu

Trò chơi dân gian: bịt mắt bắt vịt, kéo co, cờ người, chọi gà

Hội chợ xuân, triển lãm nông sản, vật phẩm tâm linh

Ý Nghĩa Văn Hóa – Tâm Linh Của Lễ Hội Vua Bà

1. Tôn Vinh Nữ Anh Hùng Dân Gian

Là hình tượng tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam dũng cảm – nhân hậu – bảo vệ dân làng

Tương đồng với hình ảnh Thánh Mẫu Liễu Hạnh, Bà Trưng – Bà Triệu trong hệ thống tín ngưỡng thờ nữ thần

2. Gìn Giữ Tín Ngưỡng Thờ Mẫu Việt Nam

Kết nối với tín ngưỡng Tam phủ – Tứ phủ, đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại

Khẳng định vai trò của nữ thần trong đời sống tâm linh người Việt

3. Khơi Dậy Tinh Thần Cộng Đồng

Gắn kết các thế hệ trong làng xã, tổ chức chung lễ – hội

Giáo dục truyền thống uống nước nhớ nguồn, hướng thiện, đoàn kết

4. Góp Phần Bảo Tồn Di Sản Văn Hóa Dân Tộc

Là dịp trình diễn nghệ thuật dân gian, nghi lễ cổ truyền, phục dựng nghi thức cổ

Thu hút du lịch văn hóa tâm linh – thúc đẩy kinh tế địa phương

Lưu Ý Khi Tham Gia Lễ Hội Vua Bà

Trang phục lịch sự, kín đáo khi vào đền

Chuẩn bị lễ vật chay hoặc mặn đúng truyền thống (tốt nhất là bánh trái, hoa quả, hương đèn)

Không chen lấn, xô đẩy khi rước kiệu, thắp hương

Giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác nơi đền miếu

Tôn trọng nghi lễ truyền thống, không quay phim chụp ảnh tùy tiện tại nơi thờ tự