Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm – Nghi Lễ Tri Ân Người Khai Sáng Nghề Gốm

Giới Thiệu Về Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm

Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm là một trong những nghi lễ quan trọng của người làm gốm sứ tại Việt Nam, nhằm bày tỏ lòng tri ân đối với các bậc tổ sư đã khai sáng nghề gốm. Đây không chỉ là dịp để tưởng nhớ công lao của những người sáng lập, truyền dạy kỹ thuật làm gốm mà còn là cơ hội để thợ gốm cầu mong một năm làm ăn suôn sẻ, sản phẩm đạt chất lượng tốt, kinh doanh phát đạt.

Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm thường được tổ chức tại các làng gốm truyền thống như Bát Tràng (Hà Nội), Phù Lãng (Bắc Ninh), Thanh Hà (Quảng Nam), Biên Hòa (Đồng Nai), Thổ Hà (Bắc Giang), Vĩnh Long,... Mỗi làng nghề có cách tổ chức khác nhau, nhưng tựu chung đều thể hiện tinh thần tôn vinh tổ nghề, giữ gìn truyền thống và kết nối cộng đồng.

Nguồn Gốc Và Ý Nghĩa Của Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm

1. Nguồn Gốc Của Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm

Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm có từ xa xưa, bắt nguồn từ việc thờ cúng những người có công sáng lập, phát triển nghề gốm. Dân gian truyền lại rằng, Tổ sư nghề gốm có thể là những bậc hiền tài, những nghệ nhân có công khai sáng hoặc những vị thần linh bảo trợ cho nghề gốm sứ.

Một số vị tổ nghề gốm được thờ phụng tại các làng nghề:

• Làng gốm Bát Tràng thờ Ngài tổ sư Lê Công Hành, người có công truyền dạy kỹ thuật gốm sứ.
• Làng gốm Phù Lãng thờ các vị tổ sư là những nghệ nhân tài giỏi đã mang nghề gốm từ Trung Hoa về Việt Nam và cải tiến kỹ thuật nung gốm.
• Làng gốm Thanh Hà thờ thần Đất và thần Lửa, hai yếu tố quan trọng trong việc tạo ra những sản phẩm gốm chất lượng cao.

2. Ý Nghĩa Tâm Linh Của Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm

Tri Ân Công Đức Tổ Sư

• Lễ tạ tổ là dịp để người làm gốm bày tỏ lòng biết ơn với tổ nghề, những người đã truyền dạy kỹ thuật làm gốm từ đời này qua đời khác.
• Tinh thần "Uống nước nhớ nguồn", nhắc nhở thế hệ sau tiếp nối truyền thống và giữ gìn bản sắc nghề nghiệp.

Cầu Mong May Mắn, Phát Triển Nghề Nghiệp

• Người làm gốm tin rằng tổ nghề sẽ phù hộ cho công việc làm ăn gặp thuận lợi, sản phẩm bền đẹp, tiêu thụ tốt.
• Tránh những rủi ro như nứt vỡ sản phẩm, lò nung gặp sự cố, kinh doanh gặp khó khăn.

Gắn Kết Cộng Đồng Nghề Gốm

• Lễ tạ tổ không chỉ có ý nghĩa tâm linh mà còn giúp gắn kết cộng đồng thợ gốm, tạo cơ hội để chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ nhau trong nghề nghiệp.
• Đây cũng là dịp để các cơ sở sản xuất, doanh nghiệp, hộ làm nghề cùng nhau thể hiện lòng tôn kính và phát triển ngành nghề bền vững.

Thời Gian Và Địa Điểm Tổ Chức Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm

1. Thời Gian Tổ Chức

• Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm thường được tổ chức vào ngày 20 tháng Giêng âm lịch, hoặc tùy theo phong tục từng địa phương, có thể tổ chức vào ngày 22, 23 tháng Chạp để tạ ơn tổ nghề trước khi kết thúc năm cũ.
• Một số làng nghề tổ chức lễ tạ vào dịp rằm tháng 7 hoặc rằm tháng 10 âm lịch, kết hợp với lễ cúng thần linh và lễ hội làng nghề.

2. Địa Điểm Tổ Chức

• Tại đền thờ tổ nghề: Các làng gốm thường có đền thờ riêng dành cho tổ nghề, nơi diễn ra lễ tế tổ long trọng nhất.
• Tại xưởng sản xuất, cửa hàng gốm: Nhiều hộ kinh doanh, xưởng sản xuất tổ chức lễ cúng ngay tại cơ sở để cầu mong làm ăn phát đạt.
• Tại gia đình nghệ nhân: Những người làm gốm lâu năm có thể tổ chức lễ cúng tại nhà riêng, thể hiện lòng thành kính.

Cách Chuẩn Bị Và Thực Hiện Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm

1. Mâm Cúng Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm Gồm Những Gì?

Lễ Vật Cúng Tổ Nghề Gốm

• Hương, đèn, nước sạch: Những vật phẩm cơ bản thể hiện lòng thành kính.
• Hoa tươi: Thường là hoa cúc vàng, hoa lay ơn, hoa sen.
• Mâm ngũ quả: Chọn những loại quả có màu sắc tươi sáng, tượng trưng cho sự đủ đầy.
• Bánh chưng, bánh dày: Gắn liền với văn hóa Việt Nam, tượng trưng cho trời và đất.
• Xôi gấc, gà trống luộc: Biểu tượng cho sự khởi đầu may mắn.
• Trầu cau, rượu, chè, vàng mã: Thể hiện sự tôn kính với tổ nghề.

2. Nghi Thức Cúng Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm

1. Sắp xếp lễ vật lên bàn thờ tổ nghề hoặc bàn thờ trong xưởng gốm.
2. Chủ tế hoặc người đại diện gia đình thắp hương, đọc văn khấn.
3. Dâng lễ vật, cầu mong tổ nghề phù hộ cho sản xuất thuận lợi, không bị thất bại.
4. Hóa vàng, dọn dẹp bàn thờ, kết thúc nghi lễ.

3. Văn Khấn Lễ Tạ Tổ Nghề Gốm

Bài văn khấn phổ biến:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy Tổ sư nghề gốm, các vị thần linh cai quản đất và lửa.

Hôm nay, ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con là ..., ngụ tại ...

Thành tâm sắm sửa lễ vật, dâng hương hoa, kính dâng lên tổ nghề, bày tỏ lòng tri ân.

Nguyện cầu tổ nghề phù hộ cho chúng con làm ăn phát đạt, sản phẩm bền đẹp, kinh doanh thuận lợi, không gặp sự cố.

Cúi mong tổ nghề chứng giám, phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)